Theo các chuyên gia, sừng tê giác hoàn toàn không có khả năng chữa những bệnh như ung thư, cường dương hay chỉ là để giã rượu. Tuy nhiên tại Việt Nam, nhiều người có điều kiện kinh tế khá giả đã muốn mua hoặc sử dụng sừng tê giác hầu mong chữa được bệnh nan y. Song song đó, cũng có những trường hợp mua sừng tê giác chỉ vì một mục đích: chứng minh sự giàu có.
Trăm triệu đồng mua... "cái móng tay"
Nét mặt buồn thiu, chị Nguyễn Thuý Hằng, giám đốc một công ty tư nhân tại Hà Nội cho biết vừa đưa cha mình đi cấp cứu vì ngộ độc chất bảo quản có trong sừng tê giác. Chị Hằng cho biết cha mình bị ung thư phổi, gia đình đã đưa ông đi nhiều nơi, cho uống nhiều loại thuốc nhưng bệnh không hề thuyên giảm. Nghe nhiều người mách nước, chị đã mua một miếng sừng tê giác tại phố Lãn Ông (Hà Nội) để mài, pha nước cho cha mình uống. “Một miếng nhỏ sừng tê giác có giá cả trăm triệu đồng, tôi mài cho bố uống nhưng bệnh không giảm mà còn nặng thêm. Đưa bố đi cấp cứu mới biết ông bị ngộ độc bởi chất bảo quản được tẩm trong sừng”, chị Hằng nói.
Câu chuyện của chị Thuý Hằng chỉ là một trong những trường hợp về những người đã phải chịu hậu quả do quá tin vào một loại “thuốc” chữa được bách bệnh, mà thực chất, thành phần của “thuốc” đó chỉ giống như tóc và móng tay.
Sừng tê giác được người dân truyền miệng là có tác dụng chữa được nhiều bệnh trong đó có bệnh ung thư và làm cường dương. Tuy nhiên, Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Chủ tịch Hội Các ngành sinh học Việt Nam khẳng định sừng tê giác không có khả năng chữa được bệnh như ung thư, liệt dương… và nếu uống nhiều có thể bị ngộ độc. “Nói thẳng ra, sừng tê giác không có tác dụng cường dương mà nó còn làm liệt dương nếu uống nhiều. Hơn nữa, không có một bằng chứng khoa học nào chứng minh sừng tê giác có thể chữa được bệnh ung thư”, ông Dũng quả quyết.
Ngoài ra, theo ông Dũng, sừng tê giác thường bị ăn cắp từ các viện bảo tàng, các kho lưu trữ... do đó, nó đã bị tẩm hóa chất rất độc hại để bảo quản. Như thế, người sử dụng có thể bị nhiễm độc và tử vong. “Chúng ta không nên sử dụng một loại thuốc đắt hơn vàng, tính theo trọng lượng, nhưng lại chỉ có thành phần giống sừng trâu, móng tay, tóc, ông Dũng nói.
Còn theo Tổ chức Cứu trợ hoang dã (Wildaid), có tới 90% sừng tê giác ở Việt Nam là giả và việc thực hiện giữa sừng tê giác thật và giả không thể phân biệt được bằng mắt thường mà phải xét nghiệm ADN.
Chỉ là chứng tỏ “tôi giàu có”
Báo cáo “Mối quan hệ thương mại sừng tê giác giữa Việt Nam và Nam Phi” do Mạng lưới kiểm soát buôn bán động vật hoang dã (Traffic) thực hiện năm 2012 cho thấy, nhu cầu về sừng tê giác tại Việt Nam đã tăng mạnh trong những năm gần đây do sự gia tăng về thu nhập và nhu cầu tiêu thụ những mặt hàng xa xỉ, đặc biệt là phân khúc người giàu có tại Việt Nam.
Ông Doug Hendrie, cố vấn kỹ thuật của tổ chức Education for Nature, một trong những tác giả của báo cáo cho hay, những năm gần đây Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ sừng tê giác lớn nhất thế giới, đồng thời, số người gốc Việt săn bắn trái phép tại Nam Phi giai đoạn 2007-2009 rất lớn, chỉ sau Mỹ, là một trong những quốc gia có truyền thống săn bắn lâu đời.
Báo cáo cho thấy, số tiền mà các con buôn người Việt Nam trả để mua sừng tê giác trắng ở Nam Phi tăng đều hàng năm và dường như giá sừng tê giác càng tăng thì nhu cầu tiêu dùng mặt hàng này càng lớn. Ước tính năm 2003, Việt Nam đã bỏ ra khoảng hơn 500.000 đô la Mỹ để mua sừng tê giác ở Nam Phi nhưng đến năm 2010 con số này đã là hơn 5,5 triệu đô la Mỹ, tức tăng 11 lần chỉ trong bảy năm. Tổng cộng trong giai đoạn đó, Việt Nam đã chi khoảng 22 triệu đô la Mỹ.
Sừng tê giác thẩm lậu vào Việt Nam chủ yếu từ Nam Phi, nhưng nó không được chuyển trực tiếp từ Nam Phi sang Việt Nam mà thường qua các nước trung gian trước khi tới Việt Nam. Các nhóm tội phạm buôn lậu thường hoạt động ở Nam Phi, Mozambique, Zimbabwe cũng như nhiều khu vực khác nhưng chúng được tổ chức và điều hành bởi công dân Việt Nam sinh sống tại các nước này. “Sự gia tăng đến đáng báo động về nhu cầu tiêu thụ sừng tê giác tại Việt Nam không chỉ do những hoang tưởng về công dụng của sừng tê giác có thể chữa được ung thư, cường dương, giải rượu… mà còn minh chứng cho sự giàu có, thành công”, ông Doug Hendrie nói.
TS. Patrick Bergin, Tổng giám đốc Quỹ Hoang dã châu Phi, khẩn thiết: “Chúng tôi mong người Việt sẽ chấm dứt sử dụng sừng tê giác để bảo đảm rằng các loài tê giác châu Phi sẽ không phải hứng chịu thảm họa tương tự như của Việt Nam”.
[box type="bio"] Theo Tổ chức Cứu trợ hoang dã (Wildaid), nạn săn bắn tê giác đã tăng kỷ lục với 1.004 cá thể bị giết để lấy sừng được ghi nhận tại Nam Phi trong năm 2013. Báo cáo mới nhất của Bộ Môi trường Nam Phi cho biết từ đầu năm 2014 đến ngày 26-2-2014 đã có ít nhất 146 con tê giác bị giết hại trong khi cả năm 2007 chỉ có 13 cá thể bị giết hại.
Tại Việt Nam năm 1989, các nhà khoa học trong nước phát hiện ra loài tê giác Java tại rừng quốc gia Cát Tiên với khoảng 5-12 con. Tuy nhiên, số lượng tê giác này ngày càng giảm xuống do nạn săn bắt để lấy sừng. Nhiều nỗ lực từ cơ quan quản lý được đưa ra như cấm rừng, bảo tồn, nghiên cứu với số tiền cả chục triệu đô la Mỹ. Tuy nhiên, đến ngày 25-10-2011, giới thẩm quyền và các nhà khoa học đã phải tổ chức một buổi họp báo chính thức tuyên bố loài tê giác của Việt Nam đã tuyệt chủng.[/box]
Thùy Dung
