CHÍNH PHONG -
Theo đánh giá của tạp chí Forbes (Mỹ), 90% công ty khởi nghiệp (start-up) thất bại với nhiều nguyên nhân. Đánh giá này chỉ ra những yếu tố chính giúp start-up thành công là sản phẩm hoàn hảo với thị trường, công ty phát triển nhanh, người chủ không lờ đi bất kỳ thiếu sót gì, đội ngũ có kỹ năng hồi phục nhanh sau những thất bại. Kết luận trong đánh giá của Forbes là nếu start-up của bạn còn tồn tại, bạn may mắn, bạn có thể làm những thứ mà 90% start-up khác không làm được.
Tìm nhà đầu tư “khó như lên trời”
Nhân viên Offpeak Việt Nam đang làm việc nhóm tại khu làm việc chung Dreamplex TPHCM.
Christian Nguyễn mang hai dòng máu Pháp-Việt, học công nghệ ở Pháp trên 10 năm, về Việt Nam năm 2005 lập một công ty chuyên về phần mềm tài chính. Tháng 9-2014, anh cùng ba người bạn Malaysia sáng lập ứng dụng Offpeak (Ngoài giờ cao điểm), một ứng dụng đặt bàn ăn trực tuyến với giá cả ưu đãi cho các thực khách đặt qua điện thoại. Hỏi Christian sao không bắt đầu Offpeak tại Việt Nam, anh nói rất thật rằng Việt Nam mới chỉ nói nhiều đến khởi nghiệp từ giữa năm ngoái, còn tại các nước quanh Đông Nam Á, họ đã quen với văn hóa này từ cách đây vài năm rồi. “Khi mang ứng dụng này đến các tiệm ăn ở Malaysia, các chủ tiệm hiểu ra vấn đề ngay. Còn tại Việt Nam hiện giờ, giới thiệu và thuyết phục các tiệm ăn tham gia hợp tác vẫn mất khá nhiều thời gian”, anh nói.
Khởi nghiệp (start-up) đang là từ khóa khá “nóng sốt” tại Việt Nam nhưng thực ra nhiều người trẻ mới chỉ đang học xem cách thế giới người ta khởi nghiệp như thế nào, chắc chắn là số start-up thất bại là phải hơn 90%. Đâu đó quanh các không gian làm việc chung (co-working space) mới chỉ là những cuộc thi với giải thưởng nhỏ, những buổi pitching (giới thiệu start-up nhằm thuyết phục các đầu tư nhỏ) cũng mang tính chất thi thố. Các nhà đầu tư nhìn nhận rằng số lượng start-up ở Việt Nam trải qua vòng gọi vốn hạt giống (seed funding) thì nhiều, nhưng đây là vòng tài trợ vốn chủ yếu để phát triển ý tưởng mới, thông qua các nhà đầu tư. Còn lại số lượng start-up gọi được các vòng vốn Series A, B, C sau đó thì rất ít.
Các nhà đầu tư mạo hiểm được xem như những bạn đồng hành được chờ đợi của các start-up nhưng không phải start-up nào cũng được họ để mắt đến. Gobi Partners đến từ Thượng Hải là nhà đầu tư mạo hiểm hoạt động tích cực nhất tại Đông Nam Á, nhưng năm 2015 vừa qua, họ chỉ rót tiền vào vỏn vẹn trên 10 start-up. “Start-up là hãy làm trước đi, đừng tự nói về mình, hãy để sản phẩm lên tiếng, các nhà đầu tư không muốn nghe mình kể về mình đâu, họ cũng chẳng lượn lờ mọi nơi để tìm chỗ rót vốn. Họ không quan tâm đến ý tưởng của mình dù ý tưởng đó có tốt đến đâu, họ chỉ quan tâm khi đó là sản phẩm và phải là sản phẩm có khả năng sinh ra tiền tốt. Khi họ biết đến mình qua những kênh khác, họ mới chịu sắp xếp thời gian tiếp mình”, Christian Nguyễn nhận định.
Là đồng sáng lập của hai start-up Offpeak và Nóizì, Christian Nguyễn cho biết, trong vòng ba tháng qua, anh và các cộng sự ở Offpeak đã đi nhiều nước xin gặp tới 40 nhà đầu tư mạo hiểm cho vòng gọi vốn Series B. Theo đó, trong 40 nhà đầu tư thì 20 không chuyên đầu tư vào lĩnh vực của mình, 10 nói rằng ngân sách đầu tư trong năm đã kín, năm nói rất quan tâm nhưng không đủ tiềm năng, còn lại vài nhà đầu tư xem xét dự án thật sự. Nhiều nhà đầu tư từ chối nhưng quan niệm của những người sáng lập Nóizì là phải gõ cửa tất cả các nhà đầu tư có thể, bởi họ sinh hoạt có mạng lưới và cộng đồng. Nếu người này không quan tâm thì họ sẽ giới thiệu đến người khác. Lời giới thiệu của một nhà đầu tư tới một nhà đầu tư khác rất quan trọng, thường các start-up tới gặp các nhà đầu tư theo cách đó. “Nếu giới thiệu start-up không hay ho gì, người được giới thiệu sẽ cảm thấy mất thời gian lắng nghe còn người giới thiệu sẽ cảm thấy mất mặt”, Christian nói và cho biết thêm là Offpeak đã gọi vốn vòng Series B thành công, dự định công bố trong vài tuần tới.
Khởi nghiệp công nghệ phải đi đúng đường
Theo Christian, một sản phẩm khởi nghiệp luôn có hai bước quan trọng nhất. Thứ nhất, phát triển nhà hàng, bao gồm thuyết phục hợp tác, ký hợp đồng, huấn luyện họ vận hành. Bước này kéo dài khoảng 6-8 tháng, hiện Offpeak Việt Nam đã đi được nửa đường, dự kiến đến tháng 5 năm nay, họ sẽ có 500 nhà hàng ở TPHCM trong tay. Bước thứ hai, khi đã có nhiều nhà hàng trong tay công ty sẽ thực hiện các chiến dịch marketing mạnh mẽ để thu hút thực khách.
Qua câu chuyện của Offpeak, Christian muốn nhấn mạnh rằng khởi nghiệp công nghệ bây giờ rất khó khăn, cần phải đi đúng đường, các ý tưởng phải rất khả thi về mặt kiếm tiền, anh nhấn mạnh đến từ “transaction” (sự giao dịch) khi nói về các ứng dụng, nghĩa là ứng dụng có yếu tố giao dịch về dịch vụ và tiền bạc như Uber, Agoda, Booking, Airbnb… và cũng là mô hình của Offpeak hiện tại mới có thể đi đến thành công, còn những ý tưởng xây dựng ứng dụng nhằm giải trí, tư vấn, đánh giá sản phẩm nhằm kiếm tiền từ quảng cáo giờ đã lỗi thời, bởi Google và Facebook đang dần chiếm hết thị trường quảng cáo.
Nhưng Christian cũng có mơ mộng của riêng anh, và anh gửi gắm nó qua ứng dụng Nóizì hoàn toàn không có yếu tố “transaction” lập chung với một người bạn Pháp. Nóizì là ứng dụng tin nhắn tương tự nhưng có những tính năng khác hơn WhatsApp, dành cho người Việt. WhatsApp được Facebook mua lại hồi tháng 2-2014 với giá 19,3 tỉ đô la. “Công nghệ cứ thế đi lên, rồi đến lúc các nhà mạng di động truyền thống ở Việt Nam sẽ phải chuyển theo hướng này, và Nóizì sẽ là đối tượng quan tâm của họ”, Christian tự tin nói.
Về ứng dụng Offpeak, anh cho biết đã có trong tay hơn 3.000 nhà hàng và vẫn tiếp tục phát triển, hàng tháng có 50.000-70.000 đơn đặt hàng thành công qua ứng dụng điện thoại, thuộc hàng ít có đối thủ tại Malaysia. Bình quân, công ty thu mỗi nhà hàng 50-60 đô la Mỹ/tháng (khoảng 1,2 triệu đồng), số tiền không nhiều với một nhà hàng khi thường xuyên có khách đặt qua Offpeak nhưng nhận định của Offpeak là gom lại sẽ là con số lớn, mô hình hai bên cùng thắng (win-win). Offpeak đã phát triển sang Singapore, Thái Lan và mới đến Việt Nam đầu năm nay, tiếp theo sẽ chinh phục hai thị trường Indonesia và Philippines.
