THÁI HÀ -
Một cái chậu đựng phân mèo được niêm yết trên Amazon.com với giá niêm yết 2.159 đô la Mỹ (USD) nhưng giá bán của nó chỉ chưa đầy 28 USD kể cả phí giao hàng. Một túi đồ ăn cho chó có giá niêm yết 822 USD nhưng giá bán chỉ có 8 USD. Một bộ cần gạt nước ô tô có giá niêm yết 1.504 USD được giảm xuống chỉ còn 99 cent...
Tưởng mua được giá hời
Giảm giá (discount), giá niêm yết (list price) có lẽ là phần kỳ cục nhất trong thương mại điện tử. Các nhà bán lẻ và thương hiệu muốn qua đó xác nhận rằng bạn đã mua được món cực hời mà ở một nơi khác, người khác phải trả nhiều tiền hơn để có. “Giá niêm yết là thứ người bán dùng để đánh lừa khách nhằm bán được hàng”, giáo sư Larry Compeau từ trường Đại học Clarkson nhận xét.
Trên trang web, Amazon giải thích: Giá niêm yết có thể là giá của chính sản phẩm, giá được gợi ý từ nhà sản xuất hoặc nhà phân phối, hoặc giá Amazon đoán chừng là sản phẩm phải có giá như thế.
Công ty nghiên cứu về thương mại điện tử Ripen phân tích 746.000 sản phẩm được chọn ngẫu nhiên trên Amazon cho ra kết quả 44% sản phẩm được giảm giá. “44% là ít hơn nhiều so với đoán chừng của tôi”, Giám đốc tiếp thị Dave Rekuc của Ripen nói. “Giá niêm yết trở thành một thông tin vô nghĩa của sản phẩm”, giáo sư Compeau nhận xét. Vô nghĩa, nhưng hữu ích, nó dụ khị khách hàng thực hiện hành vi mua. “Việc này tựa như nhà bán lẻ nói với người tiêu dùng: Nhà sản xuất đề xuất giá X, nhưng chúng tôi chỉ bán cho bạn giá Y bằng nửa giá X, đây là một cuộc mua bán tốt”, Victor Rosenman, Tổng giám đốc Công ty Tư vấn Feedvisor nói.
Ngày trước, giá niêm yết được nhà sản xuất sinh ra nhằm mục đích ngăn chặn việc nhà bán lẻ lừa khách hàng. Nếu giá in trên bao bì là 40 USD thì nhà bán lẻ khó lấy của khách 60 USD. Nhưng bây giờ, nhà sản xuất, nhất là những nhà sản xuất nhỏ, bị các nhà bán lẻ đè, không dám có ý kiến nào khi nhà bán lẻ thoải mái đẩy giá niêm yết lên cao. Ví dụ chiếc máy xay thực phẩm của nhà sản xuất Cuisinart được bán với giá thực 40 USD, trên trang web của họ cũng đề giá 40 USD. Còn Amazon đề giá niêm yết của chiếc máy này là 75 USD và vẫn bán giá 40 USD. Các trang thương mại điện tử khác cũng đề giá 75 USD.
Luật pháp can thiệp
Các nhà làm luật xem hành vi “thổi” giá niêm yết này phạm luật về quảng cáo sai sự thật. Những vụ kiện cáo về hành vi này ngày càng dày đặc hơn. Amazon bị hai khách hàng kiện vào cuối năm 2014, vụ kiện gác lại sau khi khách hàng rút đơn kiện, ngồi vào bàn thương lượng riêng với Amazon. Các nhà bán lẻ và thương hiệu như J.C. Penney, Michael Kors, T.J Maxx, Wayfair… cũng bị kiện. Từ năm 2012 đến nay, riêng bang California ở Mỹ đã có ít nhất 35 vụ kiện kiểu này, người tiêu dùng nói rằng họ bị dụ vào mua những thứ họ có lẽ không mua nếu không thấy giảm giá hấp dẫn như vậy, mà thực ra là giá không giảm chút nào.
Nặng nhất là J.C. Penney, cuối năm 2015, họ phải chi ra 50 triệu USD để dàn xếp vụ kiện tập thể. Người tiêu dùng phàn nàn J.C. Penney tiến hành chiến dịch đồ sộ, dài hơi, lan tỏa từ ngày 5-11-2010 đến 31-1-2012 đánh lừa họ khiến họ tin rằng họ được giảm giá trên những thương hiệu riêng và những thương hiệu do J.C. Penney đẻ ra như Liz Claiborne. Cynthia Spann, đứng đầu bên nguyên đơn cho biết bà tin được giảm giá 40% khi mua ba chiếc áo, giá từ 30 USD xuống 18 USD, nhưng sau đó bà biết trong ba tháng trước đó, chiếc áo này chưa bao giờ được bán quá giá 18 USD.
Mới đây, tòa án California tuyên phạt trang bán hàng Overstock.com 6,8 triệu USD, gấp đôi so với hình phạt vi phạm quảng cáo lớn nhất trước đó ở bang này. Năm 2013, một người đàn ông mua một bộ mái hiên từ Overstock, giá niêm yết là 999 USD, được giảm 55%, nên giá mua là 450 USD. Nhưng sau đó, ông tìm hiểu rằng cũng sản phẩm này mua ở WalMart giá chỉ là 247 USD, thế là ông ta nộp đơn kiện.
Overstock nói đó là lỗi đơn lẻ nhưng thực ra họ phạm lỗi có hệ thống, cơ quan điều tra có trong tay nhiều chứng cứ, như trong một e-mail, Overstock yêu cầu nhà cung cấp tăng giá niêm yết lên để giá của Overstock đưa ra có sự tương phản lớn hơn. Một cuộc khảo sát trong nội bộ Overstock cho thấy giá niêm yết của họ thường lớn hơn trung bình 15% so với giá niêm yết cao nhất tìm thấy trên mạng.
