Thức uống bổ sung năng lượng đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Nó được chế biến thành một dạng hỗn hợp đóng chai hoặc lon với những hứa hẹn như giúp tăng cường sức mạnh thể chất, sức chịu đựng, sự tỉnh táo và sự tập trung. Loại thức uống này có thể tìm mua dễ dàng ở các cửa hàng thực phẩm.
Thành phần thức uống năng lượng
Nhiều người nghĩ rằng loại thức uống tăng năng lượng an toàn vì được sản xuất bởi những thương hiệu có uy tín trên thị trường. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của các nhà khoa học, có một sự liên quan giữa các loại thức uống này với sức khỏe của não bộ và chúng có thể là nguyên nhân gây ra các vấn đề như chóng mặt, bồn chồn, co giật và đột quỵ. Vậy chất gì đã tạo ra những triệu chứng này?
Đây là một vấn đề khó khăn mà cộng đồng y tế đã tìm hiểu và đang điều tra. Nhìn vào nhiều thành phần trong thức uống tăng năng lượng, khó có thể biết chúng gây hại hay không. Nhưng hầu hết các loại thức uống tăng năng lượng phổ biến đều có chứa ít nhất một vài thành phần giống nhau như caffeine, glucose (đường), vitamin, acid amin, khoáng chất, thảo mộc, một số các hóa chất và phụ gia khác.
Caffeine là một chất gây hưng phấn và chống lại cơn buồn ngủ. Caffeine cũng làm tăng huyết áp và nhịp tim. Một liều thấp caffeine thường được coi là an toàn, nhưng sử dụng một liều lượng lớn có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng trên huyết áp và tim mạch.
Cơ thể chúng ta cần glucose và các loại carbohydrate khác để tạo năng lượng, nhưng lượng đường dư thừa có thể gây ra các vấn đề như bồn chồn, đường huyết cao (nguy cơ gây bệnh tiểu đường) và tăng cân.
Taurine là một acid amin cần thiết cho cơ thể và cũng được coi là một chất chống oxy hóa. Song, nếu đưa vào với liều quá cao có thể gây những tác dụng phụ không mong muốn.
Glucuronolactone, acid benzoic hoặc natri benzoat là chất phụ gia hóa học rất phổ biến trong các loại thức uống năng lượng.
Ephedrine là một alkaloid thường được dùng trong các bệnh hô hấp, dị ứng và làm thông mũi. Nó cũng được sử dụng để giảm cân vì ngăn chặn sự thèm ăn và tăng sự trao đổi chất. Ephedrine là một thành phần chính trong một số loại thức uống năng lượng có thể làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp và thậm chí tăng lượng đường trong máu.
Carnitine là một acid amin được sử dụng trong các thức uống năng lượng để thúc ép sự phát triển cơ bắp.
Creatine là một chất được bổ sung vào thức uống năng lượng để khuếch đại hiệu suất của việc tập thể dục với mục đích làm tăng khối lượng cơ nhưng được chứng minh hoàn toàn bất lợi cho phụ nữ mang thai.
Gingko biloba (bạch quả) thường được sử dụng để phòng sa sút trí tuệ nhờ vào tính chất làm loãng máu của bạch quả có thể ngăn chặn sự hình thành các cục máu đông. Nó cũng được xem như là một phụ gia an toàn, trừ những ai có bệnh đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông máu.
Thức uống năng lượng khiến mọi người bị bệnh?
Một lon thức uống năng lượng cỡ 300 ml thường không chứa liều độc hại của các thành phần này. Nhưng với những học sinh học tập quá căng thẳng và trí óc mệt mỏi, người làm việc văn phòng uể oải, các vận động viên muốn tăng năng lượng khi tập luyện, tài xế lái xe đêm có thể lạm dụng những loại thức uống này và uống nhiều lần cùng một lúc thay cho nước lọc. Do bao bì hấp dẫn, trẻ nhỏ hoặc những người không có sức khỏe tốt cũng có thể tiêu thụ những sản phẩm này, nhưng cho dù đó là glucose, vitamin và khoáng chất cũng có hại nếu dùng liều cao.
Trong vài năm qua, số người khỏe mạnh phải vào bệnh viện cấp cứu ngày càng tăng với các triệu chứng bao gồm căng thẳng, bồn chồn, đau nhói tim, đau đầu, tim đập nhanh, đánh trống ngực, chóng mặt, mờ mắt, không ngủ được và mệt mỏi mà nguyên nhân là do sử dụng nhiều thức uống này.
Nguy cơ cho sức khỏe từ thức uống năng lượng đang được chú ý và báo động bởi cộng đồng y tế. Một số trường hợp cấp cứu liên quan đến thức uống năng lượng có pha một lượng cồn. Các nhà sản xuất đã cố ý đưa thêm một ít cồn vào thức uống tăng năng lượng và họ nhận thấy lượng tiêu thụ sản phẩm gia tăng đáng kể, số lượng người sử dụng nhiều hơn dự kiến. Điều này cũng trùng hợp với kết quả của những nhà nghiên cứu là đa số người tham gia nghiên cứu cũng thích chọn thức uống năng lượng có pha cồn hơn thức uống năng lượng thông thường.
Đây cũng là nguy hiểm đáng sợ vì chúng đã gây tác dụng “giả” khiến người sử dụng tự tin quá mức vào những thức uống này đã dẫn đến những phán đoán thiếu chính xác trong hành vi nhất là những người đang vận hành máy móc hoặc đang lái xe.
Vì thế, mọi người cần phải nhận thức được rằng có một nguy cơ tiềm ẩn trong các loại thức uống năng lượng, vì thế, tốt nhất, trẻ em, phụ nữ mang thai, người già và những người có vấn đề về tim, thận tránh dùng.
Dược sĩ Lê Kim Phụng
