Bệnh tăng huyết áp là nguyên nhân gây tử vong cao nhất trong các bệnh tim mạch, đứng hàng thứ hai sau bệnh ung thư. Do việc phát hiện và kiểm soát loại bệnh này còn rất hạn chế nên người ta gọi nó là “kẻ giết người thầm lặng”. Chế độ ăn uống cũng như sinh hoạt cho người mang bệnh này cần được chú trọng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở người trưởng thành, nếu chỉ số huyết áp từ 140/90 mmHg đến 159/95 mmHg, được coi là tăng huyết áp giới hạn; nếu chỉ số huyết áp cao hơn 160/95 mmHg mới được coi là tăng huyết áp chính thức.
Triệu chứng của tăng huyết áp thường gặp là đau đầu, váng đầu, chóng mặt, hoa mắt, mờ mắt, mất ngủ, ù tai, tim hồi hộp, tay chân có cảm giác tê dại, trí nhớ giảm, mệt mỏi, dễ cáu gắt…
Người bị bệnh tăng huyết áp (đã được thầy thuốc chẩn đoán kỹ lưỡng và xác định có bệnh), cần tuân thủ chế độ điều trị nghiêm ngặt, theo dõi thường xuyên và thực hiện chế độ sinh hoạt, ăn uống thích hợp.
Về chế độ sinh hoạt nên tránh căng thẳng, giảm cường độ công việc, sắp xếp công việc phù hợp, nhẹ nhàng để luôn giữ tâm trạng thoải mái. Tránh những xúc động mạnh như lo lắng, buồn phiền, giận dữ, kinh sợ. Tránh gió lạnh đột ngột, làm việc, nghỉ ngơi điều độ, lành mạnh. Bỏ hút thuốc lá, hạn chế bia rượu. Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, dưỡng sinh vừa sức (đi bộ, bơi lội, đi xe đạp, thái cực quyền, yoga…), tập thở chậm và sâu, xoa bóp tay chân, toàn thân…
Một thực đơn với chất đạm từ đậu nành và các loại đậu, thịt nạc (tốt nhất là cá), dầu thực vật (đậu nành, đậu phụng, mè, ô liu, hướng dương) và nhiều rau xanh, củ, quả, hạt, luôn đem lại sự an toàn cho người cao huyết áp. Nên tránh hoặc hạn chế các thức ăn giàu cholesterol, mỗi ngày không nên dùng nhiều hơn 250 mg cholesterol trong các loại thực phẩm.
Như vậy, tốt nhất là nên loại bỏ thức ăn chế biến từ nội tạng động vật, lòng đỏ trứng gà, mỡ động vật, các loại thịt gia súc, gia cầm đóng hộp, một số thủy hải sản (tôm đồng, tôm biển, cua biển, mực…) các loại dăm bông, thịt nguội, da của gia súc, gia cầm, các sản phẩm làm từ sữa béo, từ sô cô la, khoai tây chiên…
Hạn chế dùng các loại thức ăn quá ngọt như kẹo, bánh, mật, kem, chè, sô cô la, trái cây ngọt (sầu riêng, mít, xoài chín, nhãn, vải…). Mỗi ngày, lượng glucose sử dụng tối đa khoảng 10-20 g. Muối ăn nên dùng dưới 6 g mỗi ngày.
[box type="bio"] Những món có ích cho người tăng huyết áp
Món ăn
- Cháo gạo lứt, rau cần, cải bó xôi
Nguyên liệu (NL): Gạo lứt 80 g, rau cần tây 100 g, cải bó xôi 100 g.
Cách làm (CL): Gạo lứt vo sạch; rau cần tây, cải bó xôi rửa sạch, cắt khúc ngắn. Nấu gạo thành cháo rồi cho hai thứ rau vào, nấu sôi 5 phút là được. Ăn nóng lúc đói bụng.
- Cháo cà rốt
NL: Cà rốt 100 g, gạo tẻ 100 g.
CL: Cà rốt gọt vỏ rửa sạch, cắt miếng nhỏ. Gạo vo sạch, cho hai thứ vào nồi nấu với 1 lít nước, ninh thành cháo nhừ. Ăn nóng vào lúc đói bụng.
- Cháo rau má
NL: Rau má tươi 100 g, đậu xanh 50 g, gạo tẻ 50 g.
CL: Rau má rửa sạch cắt nhỏ, gạo, đậu xanh vo sạch cho vào nồi với lượng nước vừa đủ để nấu thành cháo nhừ. Cho tiếp rau má vào, nấu sôi lại vài phút. Ăn nóng lúc đói bụng với ít muối hoặc đường.
- Cháo đậu xanh, tỏi
NL: Tỏi 20 g, đậu xanh 100 g (ngâm nước cho mềm), đường phèn 20 g, nước 500 ml.
CL: Tất cả rửa sạch, đem chưng cách thủy cho đến khi đậu xanh chín.
Dùng cả nước lẫn cái, vào lúc đói bụng. Dùng liên tục 10 ngày.
- Canh cần tây, thịt heo nạc
NL: Rau cần tây 100 g, thịt heo nạc 100 g, nấm hương (nấm đông cô) 20 g, tỏi 5 g, ít muối.
CL: Rau cần tây bỏ rễ, chỉ lấy cuống và lá rửa sạch, cắt nhỏ. Nấm hương ngâm nước nóng có chút gừng sau 20 phút thì rửa sạch, cắt nhỏ. Thịt heo nạc rửa sạch, xắt nhỏ (có thể thay bằng bột đậu xanh), tỏi bóc vỏ, đập dập.
Đun sôi nửa lít nước, cho thịt nạc vào, thịt chín thì cho cần tây, nấm hương, tỏi vào quậy đều. Canh sôi lại là được. Ăn nóng lúc đói bụng.
Thức uống
- Trà rau cần, táo đỏ
NL: Trà 3 g, rau cần tây 150 g, táo đỏ hai trái.
CL: Rau cần tây rửa sạch cắt nhỏ, táo đỏ rửa sạch bỏ hột. Cho tất cả vào nồi nấu với 1 lít nước, sắc còn 750 ml, uống thay nước trà trong ngày.
- Nước cà rốt, táo tây
NL: Cà rốt 1 củ, táo tây nửa trái, rau cần tây 30 g, nước chanh vắt.
CL: Cà rốt gọt vỏ rửa sạch, cắt nhỏ; táo tây, rau cần tây rửa sạch cắt nhỏ, cho nước chanh vào trộn đều, xay nhuyễn. Dùng uống giải khát.
- Trà hà thủ ô, câu kỷ tử
NL: Hà thủ ô đỏ 15 g, câu kỷ tử 10 g, thảo quyết minh (hột muồng ngủ) 15 g, sơn tra 12 g.
CL: Tất cả rửa sạch, cho vào nồi nấu với 1,5 lít nước, sắc còn 1 lít, uống thay nước trà trong ngày (giữ ấm).
- Trà sơn tra, lá sen
NL: Sơn tra tươi 30 g (khô 15-20 g), lá sen 15 g, hoa hòe 6 g, thảo quyết minh 20 g (sao).
CL: Tất cả rửa sạch cho vào nồi nấu với 1 lít nước, sắc còn 750 ml, lấy nước uống thay nước trà trong ngày.[/box]
Lương y Đinh Công Bảy (Tổng thư ký Hội Dược liệu TPHCM)
