Tùng Lê
Đối với người Việt Nam, hòn non bộ từ lâu đã là một thú chơi tao nhã, quen thuộc, không chỉ là vật trang trí cho ngôi nhà thêm đẹp mà với nhiều người, nó còn có thể mang tài lộc, may mắn đến cho gia đình.
Chọn vị trí đặt hòn non bộ
Theo lý thuyết, non bộ là nghệ thuật xây dựng, sắp đặt, thu nhỏ, đưa những ngọn núi to lớn ngoài tự nhiên vào trong các vườn cảnh giả sơn để phục vụ mục đích thưởng ngoạn.
Ông Trần Văn Giang, chủ cửa hàng chuyên cung cấp dịch vụ sân vườn – hòn non bộ Cửu Long ở phường Tân Thới Hiệp, quận 12, TPHCM cho biết, hòn non bộ trong sân vườn thường được chế tác từ đá thiên nhiên. Sau khi lựa chọn được những khối đá phù hợp, người thiết kế bắt đầu quá trình tạo dáng, sau đó sắp xếp xen kẽ sao cho đẹp mắt. Hòn non bộ thường được kết hợp với hồ nước và các loại cây cảnh để làm nên một không gian sinh động, có thể biến một góc sân thành một góc núi đẹp mắt.
Nguyên liệu của hòn non bộ chỉ là đá và thêm một ít cây trồng nhưng quan trọng hơn hết là óc sáng tạo của nghệ nhân làm nên nó.
Ông Giang cho biết, vị trí đặt hòn non bộ có thể là ở góc sân, ngay trong nhà hoặc sau nhà, tùy vào đặc thù của từng ngôi nhà. Với những ngôi nhà nhỏ mà có sân trước rộng thì có thể đặt một hòn non bộ loại nhỏ, vừa phải ở phía trước. Với những ngôi nhà có diện tích lớn thì hòn non bộ có thể được đặt ở phía sau với quan niệm là tạo ra một thế vững chắc cho ngôi nhà. Cũng theo tư vấn của ông Giang, chủ nhà còn có thể bố trí hòn non bộ ở dưới chân cầu thang để tiết kiệm diện tích hoặc đặt một hòn non bộ nhỏ ngay ở phòng khách.
Theo quan niệm phong thủy, đối với những gia đình dùng cầu thang xoắn để tiết kiệm diện tích khi ngôi nhà chật chội thì nên đặt hòn non bộ trong một hồ nước để làm trung hòa. Tuy nhiên, tuyệt đối không nên đặt hòn non bộ ở vị trí trên cùng của một căn nhà có nhiều tầng. Một điều lưu ý với những người chơi hòn non bộ là không nên làm một hòn lẻ loi và không nên làm số hòn chẵn mà kết hợp ba, năm hoặc bảy hòn. Đồng thời, các hòn không nên bằng nhau mà có sự cao thấp, lớn nhỏ khác nhau để tổng thể hòn non bộ thêm sinh động.
Hiện nay, có hai dạng hòn non bộ chủ yếu là loại khô và loại ướt. Loại khô thường sử dụng đá, sỏi và các chậu cây cảnh; còn loại ướt thường có thêm hồ cá hay thác nước. Ông Hoàng Minh, chủ cửa hàng Cảnh Dương, chuyên thiết kế bể cá cảnh và hòn non bộ trên đường Lãnh Binh Thăng, quận 11, TPHCM tư vấn, nếu khách hàng sợ sự ẩm thấp trong ngôi nhà thì hòn non bộ khô là sự lựa chọn hợp lý. Theo đó, có thể đặt hòn non bộ ở dưới cầu thang hay trên bàn ngay tại phòng khách để tạo nét hài hòa cho ngôi nhà. Với tiểu cảnh sân vườn, khách hàng có kết hợp hòn non bộ với những đài phun nước nhỏ để tạo nên vẻ đẹp thiên nhiên với tiếng nước, cây cảnh, cá lượn vòng…
Làm hòn non bộ cho ngôi nhà
Với ngôi nhà có diện tích nhỏ thì hòn non bộ mini là lựa chọn tốt nhất, vừa tiết kiệm diện tích nhưng vẫn đẹp và giá cả vừa phải. Theo ông Trần Văn Giang, giá hòn non bộ mini khoảng vài trăm ngàn đồng đến vài triệu đồng, có thể đặt ở bàn phòng khách hoặc bàn làm việc. Đối với những hòn non bộ có hồ nước, giá 5-8 triệu đồng, có thể đặt ở trước sân nhà; còn những non bộ tiểu cảnh đặt dưới gầm cầu thang có giá 15-18 triệu đồng. Cũng có những tiểu cảnh sân với non bộ làm từ đá thường có giá rẻ, chủ yếu là phí thi công với sự sáng tạo của người thiết kế và chủ nhà. Ngoài ra, với những non bộ vườn khối lớn thường được đặt ở sân vườn của những ngôi nhà có diện tích rất lớn hoặc biệt thự có giá lên đến hàng trăm triệu đồng.
Theo ông Giang, nếu khách hàng không có nhiều thời gian thì nên chọn non bộ khô để đỡ mất công vệ sinh, chăm sóc so với non bộ ướt. Còn nếu chơi non bộ ướt thì cần chú ý vệ sinh hồ nước thường xuyên để tạo môi trường sống cho cá. Nếu non bộ ướt được đặt trong nhà thì nên kiểm tra dòng chảy của các “thác nước”, “dòng sông” để tránh tù đọng gây mất vệ sinh cho ngôi nhà.
Còn theo tư vấn của một số người chuyên chơi hòn non bộ, đối với cây cảnh trồng trên non bộ, người chơi cần lưu ý các loại cây có thể sống trên đá hoặc cần ít đất vì như thế sẽ thích hợp hơn với các loại giả sơn và tăng thêm vẻ đẹp cho non bộ. Khi chọn mua hòn non bộ, cần cân đối tầm vóc của hòn non bộ với không gian đặt non bộ. Ngoài ra, hòn non bộ có núi đá tự nhiên thường có giá cao hơn non bộ ghép nên khi lựa chọn cần để ý các loại non bộ tự nhiên ít có cây ở trên. Trong khi đó, non bộ ghép thường được ghép luôn cây như đinh lăng lá nhỏ, sanh, si, bồ đề, thạch tùng, ngâu, khế, ngũ trảo, trầu bà, tóc tiên, thủy trúc…
Để có được một hòn non bộ ưng ý, theo tư vấn của ông Hoàng Minh, tùy vào nơi thi công mà khách hàng lựa chọn, những người làm hòn non bộ chuyên nghiệp sẽ phác thảo trước một mô hình rồi gửi cho khách hàng xem qua. Sau khi khách hàng đồng ý với phương án thiết kế, giá cả thì bắt tay thi công. Trong quá trình thi công hòn non bộ, nếu có bất cứ chi tiết nào khách hàng không hài lòng thì cần phản hồi ngay với đơn vị đã ký kết hợp đồng, bởi lẽ nếu để hòn non bộ hoàn thành tổng thể rồi thì rất khó sửa chữa.
Thời gian để làm một hòn non bộ có thể kéo dài từ một tuần đến một tháng, thậm chí lâu hơn nữa, tùy thuộc vào độ phức tạp của mẫu thiết kế. Khi đã hoàn thành hòn non bộ, khách hàng cũng nên yêu cầu bên thi công bảo hành, bảo trì sản phẩm này trong thời gian nhất định.
[box] Những lưu ý khi bài trí non bộ
Hiện nay, non bộ ngày càng được sử dụng nhiều như một vật trang trí trong nhà. Việc sử dụng non bộ làm cho ngôi nhà thêm sinh động, gần gũi với thiên nhiên. Tuy nhiên, dù chỉ là một hòn non bộ nhưng vẫn mang khí chất của núi. Non bộ nếu được sử dụng đúng cách, đúng chỗ, theo quan niệm của nhiều người sẽ giúp cho phong thủy ngôi nhà thêm tốt.
Về hình thức, hòn non bộ không nên làm một hòn lẻ loi, cũng không nên làm số lượng hòn chẵn… Chỉ nên làm ba hòn thành thế tam sơn như hình tượng chữ sơn của Hán tự, hoặc có thể làm năm hòn tượng trưng cho Ngũ phúc, bảy hòn với ý tưởng về Thất hiền và tốt nhất là số lẻ.
Núi nhô cao trong khoa học phong thủy được coi là mang năng lượng âm từ lòng đất. Bởi vậy để hài hòa âm dương theo quan niệm của khoa học phong thủy, không nên dùng các loại núi màu đen hoặc xanh xám. Như vậy sẽ mang tính thuần âm, không tốt.
Về vị trí, nguyên tắc chung là không nên đặt non bộ ở các tầng nhà trên. Nếu núi đặt ở các tầng trên thì các tầng dưới coi như bị núi đè và không thể phát triển được. Trong trường hợp nhà lớn, sân trước rộng, hòn non bộ loại nhỏ có thể đặt phía trước cửa nhà tạo thành tiền án hay còn gọi là Chu tước. Hòn non bộ lớn có thể đặt phía sau nhà để tạo thành một thế nhà tọa sơn vững chắc.
Trong điều kiện không thể sử dụng non bộ thì những bức tranh phong cảnh có hình tượng núi non là một sự thay thế hữu hiệu, và nếu sử dụng tranh khảm đá thì hiệu quả hơn nhiều. Tranh ảnh núi non vừa manh tính trang trí vừa biểu trưng cho sự vững chãi, ổn định và trường tồn rất thích hợp khi sử dụng cho văn phòng, công sở.
Trong thế giới tự nhiên, nước như một vật phẩm trời ban – ứng với phần Thiên, núi trỗi lên từ lòng đất – ứng với phần Địa, con người là tinh hoa của vũ trụ – ứng với phần Nhân. Thiên Địa Nhân giao hòa thì mới có được sự trường tồn vĩnh cửu. Do vậy, việc bài sơn hay bố thủy trong nhà không chỉ là một thú chơi tao nhã mà còn tượng trưng cho nghệ thuật khoa học phong thủy đem lại sự hòa hợp âm dương, sự tương sinh thuận hòa giữa trời, đất và con người. Việc bài sơn vì thế nên tuân theo những nguyên tắc nhất định có từ tinh hoa khoa học phong thủy.[/box]
