Vũ Hoàng -
Một nghiên cứu thú vị về các hành vi và sự trao đổi chất cho thấy việc tập thể dục có thể không giúp giảm cân được nhiều như người ta vẫn tưởng. Nguyên nhân có thể đến từ những cơ chế thụ động bên trong cơ thể với xu hướng tự động giảm vận động, trao đổi chất để bù cho lượng calo đã mất đi khi tập luyện.
Nghiên cứu được xuất bản trong chuyên san Diabetes của Hiệp hội phòng bệnh tiểu đường Mỹ và chủ yếu tiến hành trên động vật. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu có ý nghĩa cảnh báo cho những người bắt đầu tập thể dục với kỳ vọng lớn vào việc giảm cân.
Trong những năm gần đây, các nghiên cứu tập trung vào mối liên quan giữa tập thể dục và giảm cân đối với con người lẫn động vật đều cho ra kết luận gây rối trí các nhà khoa học. Trong hầu hết các thí nghiệm này, những tình nguyện viên hoặc các con vật tham gia thí nghiệm giảm được một trọng lượng thấp hơn nhiều so với dự kiến. Cách tính toán khả năng giảm được bao nhiêu bằng việc cân đối lượng calo nạp vào khi ăn và lượng calo đốt bớt khi tập thể dục không khớp với thực tiễn
Các nhà khoa học tham gia nghiên cứu này đã nghi ngờ và chứng minh được rằng cơ thể sẽ tự động sinh cảm giác đói và đòi hỏi phải nạp nhiều calo hơn. Họ còn đi xa hơn trong việc đặt ra giả thiết rằng, cơ thể con người cũng như loài vật sẽ “phản ứng” lại việc tập thể dục bằng cách tự động cắt giảm tiêu thụ năng lượng. Việc cắt giảm này được thực hiện qua nhiều cơ chế khác nhau, giúp cho tiêu hao năng lượng bị giới hạn ở mức thấp nhất có thể. Hệ quả là trọng lượng của người tập thể dục cũng khó giảm theo.
Tuy nhiên, chứng minh giả thuyết đó là một công việc khó khăn bởi vì rất khó có thể đo đạc sự tiêu hao năng lượng từ mọi cử động thể chất cũng như theo dõi tần suất vận động của cơ thể trước và sau khi tập thể dục.
Gần đây, các nhà nghiên cứu nghĩ đến ý tưởng sử dụng các tia sáng hồng ngoại để theo dõi các vận động của chuột trong lồng thí nghiệm. Sau đó họ dùng một phần mềm tinh vi lập bản đồ các hoạt động thể chất hàng ngày. Bản đồ hiển thị chi tiết từng giây các vận động của con vật thí nghiệm cũng như đo đạc chính xác thời gian nghỉ ngơi của chúng.
Các nhà khoa học của trường Đại học Vanderbilt (Mỹ) cho rằng công nghệ này là lý tưởng cho việc theo dõi con chuột trước và sau khi bắt đầu tập thể dục. Thí nghiệm được hỗ trợ bằng các lồng chuột được thiết kế để có thể định lượng lượng năng lượng mà các con chuột tiêu thụ và giải phóng trong một ngày.
Những con chuột đực khỏe mạnh được nuôi trong lồng thí nghiệm có các bánh xe. Ban đầu, các bánh xe này được khóa lại, những con chuột sẽ không thể “chạy thể dục” trong các bánh xe và được tự do đi lang thang trong lồng trong bốn ngày đầu. Sau đó các bánh xe được mở khóa trong chín ngày, các con chuột có thể chui vào các bánh xe và chạy trong đó tùy thích.
Kết quả cho thấy mặc dù chế độ ăn uống không thay đổi và chuột đốt cháy nhiều calo trong suốt thời gian “thể dục” nhưng chúng không giảm cân. Kết quả phân tích bản đồ vận động và trao đổi chất hé lộ nguyên nhân. Đó là vì các con chuột đã dần dần thay đổi thói quen vận động. Sau khi đã “chạy bộ” trong các bánh xe xong, những con chuột không chạy lòng vòng hay lang thang quanh lồng như trước. Chúng cũng dần dần tiết chết lại các hoạt động tiêu tốn năng lượng, chẳng hạn như thời gian “chạy bộ” bị chúng rút ngắn lại và thời gian chúng nghỉ xả hơi lại bị kéo dài ra.
Các nhà khoa học vẫn còn chưa chắc chắn về cơ chế nào trong cơ thể chuột đã cố gắng ngăn chặn việc đốt calo. Tiến sĩ Daniel Lark thuộc nhóm nghiên cứu khẳng định: “Các con chuột không bị mệt hay thiếu thời gian”. Ông cho rằng cơ thể và bộ não con chuột cảm nhận được sự thiếu hụt năng lượng khi nó bắt đầu chạy và gửi đi các tín hiệu sinh học để làm chậm, tiết kiệm năng lượng, duy trì cân bằng trao đổi chât và giữ nguyên cân nặng.
Ông Lark và các đồng nghiệp tiếp tục khám phá sinh lý của cơ thể loài gặm nhấm trong việc cảm nhận được sự thay đổi trong cân bằng năng lượng, từ đó mở rộng nghiên cứu đến các con vật giống cái già và bị béo phì.
Tiến sĩ Lark khẳng định rằng loài chuột và loài người có rất nhiều điểm khác biệt. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu trên chuột đã gợi ý những lời giải đáp về câu hỏi vì sao chúng ta khó giảm cân chỉ bằng việc tập thể dục. Câu trả lời rất có thể là vì cơ thể và bộ não người tự động ngăn cản việc năng lượng bị tiêu hao đi bằng cách hạn chế các vận động sau khi tập thể dục.
Theo The New York Times
