Biến thể Omicron đang gây ra một đợt lây lan mới tại nhiều nơi trên thế giới khiến người ta không khỏi lo lắng. Tuy nhiên, giữa lúc các chính phủ và các nhà khoa học đang ráo riết tìm cách ngăn chặn Omicron, một số chuyên gia tiếp tục đưa ra dự đoán lạc quan về thời gian đại dịch chấm dứt.
- Hơn 1.500 người nước ngoài nhập cảnh, chưa phát hiện chủng mới Omicron
- Dù tiêm đủ 2 mũi nhưng nguy cơ lây nhiễm Omicron vẫn cao
- Mũi vắc-xin tăng cường hiệu quả ra sao với Omicron?
Thậm chí có người vẫn cho rằng Covid-19 có thể kết thúc ngay trong năm sau 2022; một số khác nói Covid-19 sẽ kết thúc muộn hơn. Nhưng họ đều đồng ý rằng cuối cùng đại dịch này rất có thể sẽ trở thành bệnh theo mùa.
Omicron làm đảo lộn các kế hoạch cho năm 2022
Khi biến thể Omicron bắt đầu lây nhiễm mạnh trên thế giới, đặc biệt là châu Âu và Hoa Kỳ, các nhà khoa học đang phải viết lại các bản kế hoạch cho kỳ vọng của mình với diễn biến của dịch trong năm 2022.
Chỉ mới vài tuần trước, các chuyên gia còn cho rằng nhiều quốc gia sẽ sớm phục hồi kinh tế vào năm 2022, sau khi trải qua các làn sóng tấn công của biến thể Alpha, Beta, Gamma và Delta. Theo các nhà dịch tễ, để đại dịch kết thúc thì trước hết dân số thế giới phải đạt tỷ lệ miễn dịch cần thiết đối với virus corona qua cả hai hình thức nhiễm bệnh và chủng ngừa.
Trong năm 2021, vắc-xin gần như chỉ tâp trung nhiều nhất ở nước giàu. Nhưng tỷ lệ chủng ngừa toàn cầu có thể đạt mức cao vào cuối năm 2022.
Tuy nhiên, biến chủng Omicron lây nhiễm mạnh hơn và có thể khiến nguy cơ tái nhiễm cao hơn so với các biến thể trước đang làm đảo lộn tất cả các kế hoạch vừa được lập ra.
Nhiều quốc gia đang mạnh tay tái áp dụng các biện pháp chống dịch – như hạn chế du lịch, bắt buộc đeo khẩu trang, khuyến cáo không nên tụ tập đông người trong mùa đông. Dù không phải làm lại từ đầu, các chuyên gia phòng dịch nhấn mạnh rằng còn rất nhiều người trên thế giới vẫn cần phải được chủng ngừa hoặc nhiễm virus mới có thể vượt qua đại dịch Covid-19.
TS. Angela Rasmussen, nhà virus học thuộc Tổ chức Vắc-xin và Bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học Saskatchewan (Canada), cho biết: “Ai cũng ngán ngẫm với đại dịch và Chúa cũng biết tôi có tâm trạng như vậy. Nhưng trừ phi chúng ta biết cách thúc đẩy các nhà lãnh đạo hành động cấp bách hơn, năm 2022 chắc cũng tương tự năm 2021”.
2022 hay 2024?
Mặc dù cả thế giới vẫn đang chật vật tìm cách chống biển thể mới, một số nhà khoa học không hoàn toàn từ bỏ hy vọng trước đó cho rằng một số nước sẽ phục hồi kinh tế ngay trong năm 2022.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), toàn cầu đã có hơn 270 triệu ca nhiễm Covid-19. Họ cũng ước lượng 57% dân số thế giới đã tiêm ít nhất một mũi vắc-xin. Đây là một khả năng bảo vệ tiềm năng đáng kể cho nhân loại so với hai năm trước.
Một số chuyên gia nhận định Covid-19 sẽ không còn ở cấp độ đại dịch trong năm 2022, do tỷ lệ chủng ngừa toàn cầu có xu hướng tăng mạnh cũng như sự phát triển của thuốc chống virus corona sắp được phân phối đại trà trong năm sau.
TS. David Dowdy, nhà dịch tễ học chuyên về bệnh truyền nhiễm ở Bệnh viện John Hopkins (Mỹ), khẳng định: “Mặc dù miễn dịch cộng đồng không chống được biến thể Omicron hoàn toàn, điều này không có nghĩa là các nỗ lực tiêm vắc-xin đều vô ích. Miễn dịch (do tiêm vắc-xin) vẫn giúp giảm nguy cơ bệnh nặng khi nhiễm virus corona”.
Gần đây, đa số các nghiên cứu hướng đến việc xác định tính hiệu quả của vắc-xin trong việc chống biến thể Omicron, chú trọng vào quy trình trung hòa kháng thể giúp ngăn virus xâm nhập tế bào. Các xét nghiệm đường huyết của người đã được tiêm chủng đầy đủ cho thấy biến thể Omicron đã học cách tránh được phản ứng miễn dịch. May thay, mũi tiêm tăng cường có thể giúp chống Omicron.
TS. Celine Gounder, một chuyên gia bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học New York (Mỹ), cho biết: “Vẫn còn nhiều người có nguy cơ nhiễm bệnh vì chưa chủng ngừa Covid-19”. Bà Gounder nhận định phải mất một khoảng thời gian để biến đại dịch Covid-19 thành bệnh theo mùa.
Hiện nay, quan điểm học cách sống chung với đại dịch Covid-19 trong năm 2022 đồng nghĩa với việc đánh giá đúng rủi ro nơi mình sống và tự bảo vệ bằng cách chủng ngừa, đeo khẩu trang và tiếp tục giãn cách xã hội. Các biến thể virus corona giống như thủy quái Hydra. Cho dù chúng ta xác định và đối phó hiệu quả với một biến thể, một chủng mới có thể xuất hiện bất ngờ.
Các biến thể đáng lo ngại xuất hiện về sau có khả năng làm mất tác dụng của vắc-xin cao hơn, và do đó tác động sâu rộng đến kinh tế, cũng như gây áp lực lên hệ thống y tế ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, nếu các chính phủ biết phân phối vắc-xin một cách công bằng, các biến thể có thể sẽ không còn độc lực mạnh mẽ như trước đây.
Theo nhiều nhà khoa học, virus corona sẽ sớm có khả năng trở thành một dạng virus cúm mùa. Mức độ gây bệnh nặng của chúng sẽ giảm và loại virus này sẽ trở thành phổ biến trong cuộc sống hằng ngày như trước đây. Chẳng hạn, nhiều dạng virus cúm mùa đã tiến hóa tương tự như thế – từ virus cảm cúm Tây Ban Nha (1918) cho đến virus H1N1 (2009), còn gọi là virus cúm heo.
Trong khi một số chuyên gia vẫn nói đại dịch có thể sẽ kết thúc trong năm 2022, hôm thứ Sáu, 17-12, CNBC trích lời các nhà quản lý hãng dược Pfizer cho rằng Covid-19 sẽ trở thành bệnh theo mùa chậm hơn, vào năm 2024. Theo họ, căn bệnh này sẽ chuyển từ tình trạng khẩn cấp toàn cầu sang diễn biến liên tục hàng năm trên thế giới, giống như cảm cúm.
Nanette Ceocero, Chủ tịch toàn cầu công ty Pfizer, nói trong một gặp gỡ với giới đầu tư như sau: “Chúng tôi tin Covid-19 sẽ trở thành bệnh theo mùa, có thể vào năm 2024”.
Trong khi đó, Mikael Dolsten, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu khoa học của công ty Pfizer, nhận định: “Tình hình Covid-19 sẽ còn phụ thuộc vào sự tiến hóa của virus, cách chúng ta triển khai tiêm vắc-xin và phương pháp điều trị hiệu quả như thế nào. Biến chủng mới xuất hiện có thể khiến đại dịch kéo dài”.
Theo ông Dolsten, thời gian để biến đại dịch Covid-19 thành bệnh theo mùa có thể sẽ diễn biến khác nhau ở các quốc gia.
“Có thể vào năm 2022 hoặc 2024, một số quốc gia sẽ xem Covid-19 là bệnh theo mùa. Nhưng các nơi khác vẫn phải gánh chịu ảnh hưởng đại dịch Covid-19”, ông Dolsten nhấn mạnh
Angela Hwang, một nhân vật khác thuộc tập đoàn dược phẩm Pfizer, cho biết vắc-xin và dược phẩm chống virus của Pfizer có thể phổ biến hơn khi đại dịch Covid-19 trở thành bệnh theo mùa.
Ngoài ra, theo ông Cocero, Pfizer hy vọng nhiều nước sẽ chú trọng đến việc tái chủng ngừa Covid-19 mỗi năm.
Chúng ta nên làm gì?
Theo nhà tỉ phú và nhà từ thiện trong lĩnh vực y tế Bill Gates, một khi Covid-19 trở thành bệnh theo mùa, đại dịch này sẽ không còn ảnh hưởng đến các quyết định hằng ngày của con người. “Bạn sẽ không còn phải lưỡng lự khi ra quyết định làm việc tại nhà hay cho phép trẻ con đến sân vận động hoặc rạp chiếu phim”.
Bệnh theo mùa xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, bệnh thường nhẹ hơn vì nhiều người đã có sức đề kháng do nhiễm bệnh trước đây hoặc đã tiêm vắc-xin.
Ngay cả khi Covid-19 thành bệnh theo mùa, biến thể mới vẫn tiếp tục rình rập khiến số ca nhiễm tăng theo mùa trong các năm sắp tới.
TS. Amesh Adalja, chuyên gia bệnh truyền nhiễm thuộc bệnh viện John Hopkins, nhận định “Chắc chắn sẽ còn các con số nhập viện và tử vong nhất định vì Covid-19”.
Cả thế giới kỳ vọng số ca nhiễm Covid-19 sẽ giảm đến mức không còn đáng kể. Tuy nhiên, học cách sống chung với virus corona không có nghĩa là mối đe dọa đã kết thúc.
TS. Tom Frieden, giám đốc điều hành công ty Resolve to Save Lives, đồng thời là cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), kêu gọi mọi người vẫn phải chuẩn bị tinh thần ứng phó với các biến thể mới.
Dẫu chuyện gì sẽ xảy ra với đại dịch hiện nay, theo các chuyên gia, chúng ta có quyền hy vọng rằng đời sống bình thường mới sau đại dịch sẽ sớm đến với thế giới. Sau đây là những việc rất cần được thực hiện:
Mọi người cần tiếp tục đeo khẩu trang và ở nhà khi bị nhiễm bệnh. Theo Shaun Truelove, nhà dịch tễ học và thành viên của The Covid Scenario Modeling Hub (một nhóm nghiên cứu tiên đoán tình hình Covid-19), dù virus corona có trở thành một dạng virus cúm mùa, đeo khẩu trang trên phương tiện giao thông công cộng và trong phòng kín, kể cả trong văn phòng, có thể trở thành điều bình thường.
Mỗi người cũng cần tiếp tục tuân thủ các biện pháp phòng ngừa Covid-19, chẳng hạn như rửa tay và giữ khoảng cách để giảm rủi ro.
“Chúng ta chưa cần phải đưa ra biện pháp mới. Chỉ cần mỗi người thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa [để giảm nguy cơ lây bệnh]”, TS. Timothy Brewer, giáo sư dịch tễ học thuộc Đại học UCLA (Mỹ), nói.
Để làm được điều đó, ông Shaun Truelove nói mọi người cần có trách nhiệm với bản thân và vẫn nên ở nhà khi cảm thấy không khỏe.
Ngoài ra, mũi tiêm tăng cường ngừa Covid-19 có thể sớm trở thành thông lệ. Một số chuyên gia cho rằng vắc-xin ngừa Covid-19 sẽ được tiêm hằng năm, tương tự như vắc-xin cảm cúm.
Andy Huỳnh Vũ
Theo KTSG Online
