Mạnh Tùng – Minh Tâm
Theo quy định mới, kể từ ngày 1-1-2015, người cho thuê nhà sẽ phải đóng thuế cao hơn. Một số chủ nhà trọ bình dân đã rục rịch tăng giá; và suy cho cùng, những người thuê nhà sẽ bị ảnh hưởng từ mức thuế mới này.
Rục rịch tăng giá
Theo quy định, những người cho thuê nhà có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm sẽ phải đóng thuế thu nhập cá nhân 5% trên doanh thu, thay vì căn cứ vào thu nhập chịu thuế, tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, giảm trừ gia cảnh và biểu thuế suất lũy tiến như lâu nay. Những người có nhà cho thuê ở mức giá trung bình khá cũng chịu tác động lớn từ cách tính mới này.
Bà Nguyễn Thị Hương cho biết hai vợ chồng bà đang sống trong ngôi nhà cao năm tầng nằm trên đường Phạm Viết Chánh, quận Bình Thạnh, TPHCM. Vì nhà chỉ có hai người, còn thừa khá nhiều tầng nên bà quyết định dùng ba tầng làm phòng trọ cho người nước ngoài thuê với giá khoảng 350-500 đô la Mỹ/tháng. Bà cho biết, mấy ngày vừa qua, nhân viên chi cục thuế của quận đã đến giải thích cho vợ chồng bà cách tính thuế theo luật mới.
Với cách tính mới, cá nhân cho thuê nhà như bà Hương sẽ phải đóng các loại thuế, gồm thuế môn bài (1 triệu đồng/năm), thuế giá trị gia tăng (5% trên doanh thu) và thuế thu nhập cá nhân (5% trên doanh thu). Bà chủ nhà này nhẩm tính, tổng số tiền thuế theo cách tính mới sẽ cao hơn cách tính cũ khoảng 30%.
Mặc dù phải đóng thuế nhiều hơn, nhưng bà chưa có ý định tăng giá thuê nhà, một phần vì khó kiếm khách thuê, một phần vì việc cho thuê phòng chỉ là nguồn thu nhập thêm của hai vợ chồng nên áp lực lợi nhuận không lớn. Trong khi đó, tại những dãy nhà trọ có quy mô vài chục phòng cho công nhân, sinh viên thuê, các chủ nhà rục rịch tăng giá vì đây là nguồn thu nhập chính của họ.
Bà Lê Thị Thanh, nhà trên đường Hoàng Hữu Nam, quận 9, TPHCM, cho biết hiện bà đang có 12 phòng trọ cho công nhân, sinh viên thuê với giá 1,5 triệu đồng/phòng/tháng, tổng cộng doanh thu khoảng 18 triệu đồng/tháng. Theo cách tính thuế cũ, mỗi năm bà Thanh chỉ đóng thuế môn bài là 1 triệu đồng cùng với thuế giá trị gia tăng là 5% trên doanh thu, tính ra tổng cộng số thuế phải đóng trong năm khoảng 11 triệu đồng. Bà Thanh không phải đóng thuế thu nhập cá nhân vì thu nhập sau khi trừ giảm trừ gia cảnh cho bản thân dưới ngưỡng chịu thuế.
Nay theo cách tính thuế mới, mỗi năm bà chủ nhà này phải bỏ ra khoảng 10 triệu đồng nữa để đóng tiền thuế thu nhập cá nhân. Bà Thanh tính toán, nếu lấy số tiền thuế phải đóng thêm chia đều cho các phòng trong năm, “có lẽ tôi sẽ tăng tiền thuê phòng thêm 100.000 đồng/tháng để không bị giảm nguồn thu”, bà Thanh cho biết.
Rảo qua một số khu vực có nhà trọ chu thuê ở các quận vùng ven như Thủ Đức, quận 12..., một số chủ nhà cho biết có thể sẽ tăng giá thêm khoảng 100.000 đồng mỗi phòng trọ để “bù lỗ” nếu áp dụng cách tính thuế mới.
Người thuê gánh thuế
Như vậy, theo cách tính thuế thu nhập cá nhân cũ, nếu giá thuê căn nhà là 20 triệu đồng/tháng, người có nhà cho thuê không phải nuôi ai (tức chỉ giảm trừ gia cảnh cho bản thân, mức 9 triệu đồng/tháng) thì số thuế hiện hành phải đóng là 1.084.000 đồng/tháng, trong đó bao gồm thuế giá trị gia tăng một triệu đồng và 84.000 đồng thuế môn bài. Song, với cách tính thuế mới, cá nhân này phải đóng 1 triệu đồng thuế giá trị gia tăng và 1 triệu đồng thuế thu nhập cá nhân cùng 84.000 đồng thuế môn bài. Tổng số thuế phải nộp theo cách tính mới là 2.084.000 đồng/tháng, cao hơn số thuế phải nộp theo cách tính cũ 1 triệu đồng/tháng.
Trao đổi với Sài Gòn Tiếp Thị, một cán bộ phòng thuế cho rằng, với nhóm người kinh doanh có thu nhập trung bình, tức cho thuê nhà trọ bình dân thì cách tính thuế mới làm tăng số tiền thuế phải đóng so với cách cũ.
Vị này nhận định, thực tế thuế thu nhập cá nhân hiện nay rất phức tạp với hàng chục trường hợp được đặt ra. Có người cho thuê nhà nhưng có thu nhập chính từ tiền lương là bác sĩ, kỹ sư, do vậy việc giảm trừ gia cảnh cho bản thân và cho người phụ thuộc đã được tính ở khoản thu nhập này. Ông cho rằng, chính sách mới giúp đơn giản hóa thủ tục cho người nộp thuế.
Tuy nhiên, những người có thu nhập thấp hoặc phải phụ thuộc tài chính gia đình có khả năng bị ảnh hưởng lớn từ cách tính thuế mới này. Chị Nguyễn Thị Hà, công nhân của một công ty giày tại quận Thủ Đức, cho biết hiện chị đang thuê nhà trọ với giá 1,2 triệu đồng/tháng. Tổng thu nhập của hai vợ chồng chị khoảng 10 triệu đồng/tháng, tính cả tiền lương khi tăng ca. Khoản tiền này ngoài việc chi trả tiền trọ hàng tháng, sinh hoạt gia đình và nuôi một con nhỏ đang học mẫu giáo còn phải gửi tiền về quê nuôi mẹ chồng. “Nếu phòng trọ tăng 100.000 đồng/tháng cũng là một gánh nặng với chúng tôi”, chị Hà cho biết.
