HỒNG QUÂN -
Các hãng sản xuất ô tô lớn nhất của Nhật Bản đang đặt cược trên một công nghệ chưa chứng tỏ được gì. Nhưng liệu những chiếc xe dùng pin hydro có thực sự là tương lai hay chỉ là bánh vẽ?
Trong xu hướng loại bỏ ô tô dùng năng lượng hóa thạch, pin điện và pin hydro là hai xu hướng lớn nhất mà các hãng sản xuất ô tô đang phải chọn lựa.
“Chúng tôi đang sẵn sàng phát triển một cộng đồng xe chạy pin hydro", Tokuo Fukuichi, Tổng giám đốc của Lexus International, nói trong lúc công bố các mẫu xe mới tại Tokyo Motor Show vào cuối tháng 10 qua. Không giống như động cơ xăng, thải ra hỗn hợp độc hại của các loại khí ra ống pô, xe hơi dùng pin nhiên liệu hydro không thải ra chất độc gì mà chỉ có hơi nước.
Lexus là công ty con của Toyota, muốn dùng thành phố Tokyo để làm bàn đạp đẩy mạnh tương lai pin hydro. Toyota đã trình diễn chiếc FCV Plus; Mercedes-Benz trưng bày chiếc xe tải nhỏ Tokyo Vision; Honda giới thiệu Clarity Fuel Cell. Trước đó, Toyota có chiếc Mirai (tiếng Nhật nghĩa là "tương lai"), từng ra mắt tại Nhật vào tháng 12-2014. Đây là chiếc xe chạy pin nhiên liệu sản xuất hàng loạt đầu tiên của thế giới và đã bắt đầu giao hàng tại California, Mỹ từ tháng 10 qua.
Niềm yêu thích pin vượt cao hơn cả độ hấp dẫn của công nghệ viễn tưởng, tương lai của chúng. Các nhà hoạt động môi trường và lãnh đạo luôn kêu gọi giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch đến cuối thế kỷ này. Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi cả thế giới sẽ phải làm lại máy móc cho lượng xe dùng nguồn năng lượng mới. Nhưng các công nghệ giúp đạt mục tiêu trên như đang đứng ở ba đường.
Xe điện, chẳng hạn như Tesla Model S, Chevrolet Volt và Nissan Leaf, đã cho thấy có thể thay thế cho động cơ đốt trong, nhưng một số nhà sản xuất xe hơi, do Toyota và Honda dẫn đầu, lại cho rằng pin nhiên liệu sẽ thay đổi cách chúng ta lái xe, cho phép bỏ qua xăng hoàn toàn và di chuyển xa hơn xe điện trước khi phải sạc lại năng lượng. Thay vì dùng xăng, tài xế đổ đầy khí hydro ở trạm tiếp nhiên liệu địa phương của họ và đi gần 500 km chỉ với một bình khí. Toyota đã có đơn đặt hàng tại Nhật cho 400 chiếc Mirai đầu tiên, và danh sách chờ kéo dài 2-3 năm.
Tuy nhiên, nhu cầu dùng nguồn năng lượng khí hydro đòi hỏi tài xế phải sống gần trạm cung cấp nhiên liệu hydro. Nhưng thời điểm này, cơ sở hạ tầng cho pin hydro chưa đủ. Tại Mỹ mới chỉ có 15 trạm nạp hydro, trong đó có 4 trạm ở California hoạt động với hình thức bán lẻ, chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng. Các trạm còn lại là một phần của một hệ thống thử nghiệm, mà tài xế phải dùng các dòng xe do nhà sản xuất cung cấp (Toyota, Honda, Hyundai, Mercedes và General Motors) trong 10 năm qua. Mặt khác, California đã dành hàng trăm triệu đô la để phát triển mạng lưới và hệ thống lưu trữ hydro. Cuối năm 2016, California sẽ có 46 trạm hoạt động, nhưng như thế vẫn còn thiếu 100 trạm.
Tại Nhật Bản, mức độ quan tâm về loại xe dùng pin hydro cao hơn nhiều. Thủ tướng Shinzo Abe đã hứa sẽ cho thấy “một xã hội hydro” tại Thế vận hội mùa hè năm 2020 của Tokyo. Đất nước này đang dẫn đầu toàn cầu bởi đã đưa ra các gói trợ cấp có giá trị lên đến 25.000 đô la Mỹ cho người tiêu dùng mua xe pin nhiên liệu và khuyến khích các cơ quan chính phủ đặt hàng. Nhưng thậm chí Nhật Bản cũng có khả năng thiếu hụt nguồn pin nhiên liệu. Đất nước này đến tháng 3 năm sau muốn xây dựng được 100 trạm; hiện đã có 28 trạm và hơn 53 trạm sẽ hoàn thành trong sáu tháng tiếp theo.
Quyết định đầu tư hàng tỉ đô la vào nghiên cứu và phát triển xe chạy bằng hydro của các hãng sản xuất xe ở các nước vùng Đông Á mâu thuẫn với cách tiếp cận của các công ty có chiến lược sản xuất xe chạy pin. Tổng giám đốc của Tesla Motors, Elon Musk, thẳng thừng chê bai công nghệ pin năng lượng, từng gọi nó là “pin ngu ngốc" và một mưu đồ tiếp thị sẽ chẳng đi đến đâu. Nhưng phe bên kia cũng có lập luận riêng: “Vấn đề của xe chạy điện là đắt đỏ tốn kém, nặng nề và thời gian sạc lâu hơn”, một đại diện của Toyota nói. Toyota từng hợp tác với Tesla để sản xuất một phiên bản xe điện của chiếc SUV RAV4 nhưng doanh số đáng thất vọng. Bây giờ, Toyota lại đang khuyến khích các công ty mới tham gia vào thị trường pin nhiên liệu.
General Motors đã phát triển riêng của mình nguyên mẫu xe chạy pin nhiên liệu, trong khi Nissan và Daimler AG (công ty mẹ của Mercedes) đang phối hợp cùng đối tác đưa ra một mẫu xe mà Giám đốc điều hành Nissan Carlos cho biết sẽ xuất hiện năm 2020.
